همه چيز در مورد تغذيه ومسائل مختلف پزشكي ماه مبارك رمضان

۱۳۸۸

بخور نخورهای ماه رمضان
بدن انسان برای حفظ سلامتی خود همواره مقداری چربی به عنوان ذخیره انرژی در نقاط مختلف ذخیره می‌کند و اگر این چربی‌ها به مدت طولانی، در بدن باقی بمانند می‌توانند به شکل فشرده درآمده و احتمال مورد استفاده قرار گرفتن چربی‌ها در بدن، کمتر شود.
بنابراین روزه‌داری حتی در کسانی که لاغر یا دارای وزن طبیعی هستند، به بدن این فرصت را می‌دهد تا بدن آنها این چربی‌های زمانمند را بسوزاند و پس از پایان دوره روزه‌داری، به جای آنها چربی تازه جایگزین شود.
همچنین این ماه برای افرادی که چربی بیش از حدی را در بدن خود ذخیره دارند نیز فرصت مغتنمی فراهم می‌شود تا مقداری از آنها را برای تولید انرژی به مصرف برسانند و از اضافه وزن خود بکاهند.
دکتر احمدرضا درستی، متخصص تغذیه در گفتگو با «جام‌جم»، درخصوص چند و چون و بخور و نخورهای ماه مبارک رمضان می‌گوید: بسیاری از افراد با فرارسیدن ماه رمضان، سوالات فراوانی در خصوص نحوه تناول غذا در وعده‌های سحر و افطار برایشان پیش می‌آید که با حرف‌های ضد و نقیضی که از اطراف به گوششان می‌رسد، سرگردان می‌مانند که بالاخره چطور و چگونه باید روزه خود را افطار کنند و در سحرگاه بایستی چه غذاهایی را صرف کنند.
وی با اعلام این موضوع در ادامه یادآور می‌شود: بهتر است در وعده سحر، غذا همچون نان، پنیر، طالبی و… سبک و حتی‌الامکان کم‌چرب باشد، ولی باید خاطرنشان کرد که خوردن غذاهای حاضری برای کودکان خوب نیست و نمی‌تواند انرژی آنها را تامین کند. پس بهتر است در وعده سحر آنها غذاهای کم چربی همچون برنج و خورش نیز جای گیرد.
این متخصص تغذیه عنوان می‌کند: غذاهای پرچرب می‌توانند در طول روز باعث تشنگی افراد شوند. به همین دلیل خوردن «کله‌پاچه و بیفتک‌های چرب» اصولا توصیه نمی‌شوند و لازم است که به جای این نوع غذاها، در وعده سحر از سبزیجات و ماست استفاده شود تا زمان گرسنگی فرد به این وسیله به تعویق بیفتد.
● چگونه روزه خود را افطار کنیم؟
آش و سوپ رقیق و حلیمی که در آنها از مقدار کمی سرخ‌کردنی استفاده شده باشد، بهترین غذا هنگام افطار است. دکتر درستی با اشاره به این مطلب اظهار می‌کند: بهتر است روزه‌داران پس از صرف آب جوش و خرما، شیر گرم، مقداری نان به همراه پنیر و سبزی را فراموش نکنند.
وی در خصوص روزه‌داری در ماه‌های تابستان می‌افزاید: به دلیل آن که در ساعات ۲۰ تا ۳۰/۲۰، اذان مغرب داده می‌شود، شایسته است روزه‌داران عزیز بلافاصله پس از صرف افطار سبک، اقدام به صرف شام خود که حاوی برنج، خورش، سالاد و ماست است، کنند و تا هنگام خواب از نوشیدن ۲ لیوان چای، یک لیوان شیر، ۲عدد بیسکویت و شیرینی کم‌شیرین، خرما و میوه دریغ نکنند.
دکتر درستی در ادامه ابراز می‌کند: روزه‌داران بایستی توجه داشته باشند که نحوه صرف این گونه افطار در فصول سرد تغییر می‌کند و روزه‌داران پس از صرف افطار سبک (نان، پنیر، سبزی و…) در ساعات بین ۱۷ تا ۱۸، بایستی در ساعات بین ۲۰ تا ۳۰/۲ اقدام به صرف وعده شام کنند.
● روزه‌داری در کودکان
وی متذکر می‌شود: در ایام روزه‌داری باید به تغذیه کودکان مابین ۹تا۱۲سال و نوجوانان بین ۱۳تا۱۸‌‌سال توجه خاصی شود؛ چراکه دریافت ناکافی مواد غذایی می‌تواند به رشد و نمو آنها، لطمات جبران‌ناپذیری وارد کند.
نوجوانانی که دچار وقفه در رشد یا نمو شود، گاها با کوتاه ماندن قد، لاغری یا چاقی بیمارگونه مواجه می‌شوند؛ ولی متاسفانه اختلالاتی که در اثر وقفه نمو در ساختمان دستگاه‌های بدنی آنها اتفاق می‌افتد، عموما مبتلا به ضعف و دردهای بدنی (بویژه سردردهای مزمن)‌، بیماری‌های زنان، سقط و زایمان زودرس، مرده‌زایی، خونریزی‌های غیرطبیعی و… می‌شوند، لذا ساده‌اندیشی و بی‌توجهی به وضع تغذیه کودکان و خردسالان به هیچ وجه جایز نیست.
دکتر درستی خاطرنشان می‌کند: بنابراین به دختران ۹ تا ۱۲ ساله و همچنین نوجوانانی که حتی در معرض کمترین خطر سوءتغذیه قرار دارند و به تمام بیماران و حتی افراد بظاهر سالمی که روزه‌داری منجر به علائم شدید بدنی از جمله ضعف فراوان در آنها می‌شود، توصیه می‌شود با مشورت با متخصص تغذیه و متخصصان بیماری‌ها اقدام به روزه‌داری کنند

خوابیدن بلافاصله بعد از مصرف سحری باعث بیماری‌های گوارشی می‌شود

علی شمس نورایی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی فارس، افزود: توصیه می‌شود افراد پس از خوردن سحری بلافاصله نخوابند و اندکی قدم بزنند چون بلافاصله خوابیدن پس از سحری بیماری‌های گوارشی مثل برگشت اسید معده به مری یا التهاب مری، سوزش ناحیه روده، ترش کردن، تهوع و استفراغ را ایجاد می‌کند.
شمس نورایی افزود: برنامه غذایی افطاری هم مانند سحری است و نوشیدن آب سرد، نوشابه و آب میوه در شروع افطاری توصیه نمی‌شود. بهتر است با خرما یا عسل افطار شود و پس از آن کمی آب گرم، چای کم رنگ و چای شیرین مصرف شود که خوردن خرما، عسل و کشمش که از قندهای طبیعی هستند و اشتهای را کنترل کرده و سبب پیشگیری از پرخوری در افطار می‌شوند.
وی گفت: از میان خوردنی‌های رایج در سفره افطار ایرانی‌ها چای شیرین، شیر گرم کم چرب، فرنی و حلیم کم روغن، نان، پنیر، سبزی، گردو و سوپ است که می‌تواند یک افطاری ساده و مناسب باشد.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: در برنامه افطاری حتماً سعی شود از سبزی‌های خام و پخته استفاده شود. خوردن غذای سنگین در افطار توصیه نمی‌شود و بهتر است برنامه غذایی شام در فاصله یک تا ۲ ساعت پس از افطار مصرف شود.

خوردن غذای سنگین بلافاصله پس از افطار سبب اختلالات شدید گوارشی می‌شود و با توجه به اینکه دستگاه گوارش ساعت‌ها خالی بوده اگر ناگهانی با حجم زیادی از غذا مواجه شود موجب ترشح اسید و سایر ترشحات معدی شده، نفخ، درد شکم و سایر علائم ناراحت کننده را ایجاد کند

مصرف غذا‌های حاوی کلسیم از گرفتگی عضلات در ماه رمضان جلوگیری می‌کند
یک متخصص تغذیه گفت: گرفتگی عضلات ممکن است به دلیل مصرف ناکافی غذاهای حاوی کلسیم، منیزیوم و پتاسیم باشد و مصرف غذاهایی که منبع غنی از مواد فوق هستند مانند سبزی‌ها و میوه‌ها از گرفتگی عضلات جلوگیری کند.
مرتضی صفوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی فارس، افزود: یبوست می‌تواند باعث ایجاد بواسیر، درد در ناحیه مقعد و سوء هاضمه به همراه نفخ شود که علت بیماری مصرف کربوهیدرات‌های تصفیه شده، مصرف کم آب و فیبر غذایی است که پرهیز از مصرف زیاد غذاهای تصفیه شده مثل نان سفید، افزایش مصرف آب و استفاده از نان‌های سبوس دار مانند نان سنگک، جو، میوه‌ها و سبزی‌ها می‌تواند از بروز یبوست جلوگیری کند.
وی گفت: سوء هاضمه و نفخ به دلیل مصرف زیاد غذاهای چرب، سرخ کردنی و ادویه‌دار، غذاهایی مثل تخم مرغ، کلم، عدس، نوشابه‌های قندی گازدار مثل کولاها است و برای درمان سوء هاضمه و نفخ باید از خوردن غذاهای چرب و نوشابه‌های گازدار خودداری شود.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: تعریق زیاد، ضعف، کاهش انرژی، سرگیجه، رنگ پریدگی و حالت غش که ممکن است هنگام بعدازظهر در ماه مبارک رمضان اتفاق بیفتد از علائم افت فشار خون است که با خنک نگه داشتن فرد و افزایش مصرف مایعات و نمک می‌توان مانع افت فشار خون شود.
صفوی افزود: سردرد به علت عادت به مصرف کافئین و تنباکو و قطع آن است. خستگی نیز به علت عدم استراحت و خواب کافی و فعالیت زیاد یا افت فشار خون پدید می‌آید که بهتر است از یک تا ۲ هفته قبل از ماه مبارک رمضان مصرف مواد حاوی کافئین وتنباکو کاهش داده شود و در طول ماه مبارک رمضان باید خواب و استراحت کافی باشد.
این متخصص تغذیه گفت‌: ضعف، سرگیجه، خستگی، عدم تمرکز، تعریق، لرزش، کاهش فعالیت و قدرت جسمانی، سردرد و طپش قلب از علائم افت قند خون است . در افراد غیر دیابتی مصرف زیاد قندهای ساده در وعده سحر توصیه می‌شود چون این امر باعث جلوگیری از افت قند در طول روز می‌شود.
وی گفت: گرفتگی عضلات ممکن است به دلیل مصرف ناکافی غذاهای حاوی کلسیم، منیزیوم و پتاسیم باشد و مصرف غذاهایی که منبع غنی از مواد فوق هستند مانند سبزی‌ها و میوه‌ها از گرفتگی عضلات جلوگیری کند.
صفوی افزود: زخم معده، سوزش سردل، ورم معده به دلیل افزایش اسید در معده خالی باشد و سوزش سر دل ابتدا در قسمت فوقانی معده در بالای دنده‌ها شروع شده و تا ناحیه گلو گسترش می‌یابد و غذاهای ادویه‌دار، نوشابه‌های گازدار مثل کولا و نیز قهوه این حالات‌ها را بدتر می‌کند

۱۳۸۸

زمان نوشیدن آب، یک‌ساعت بعد از افطار
‌محقق و کارشناس تغذیه مرکز تحقیقات غدد درون ریز دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با اشاره به این‌که ساعات روزه در ماه رمضان سال جاری حدود ۱۶ الی ۱۷ ساعت طول می‌کشد، گفت: مهم‌ترین اصل در این زمان حفظ آب بدن روزه داران است. حدود یک ساعت بعد از افطار و نیم ساعت قبل از سحر آب فراوانی بنوشند.
دکتر لیلا آزادبخت افزود: روزه داران از خوردن چای پُررنگ، قهوه و کاکائو خودداری کنند.
وی گفت: خوردن مواد غذایی پر فیبر از جمله سبزیجات و میوه‌ها هنگام سحر باعث می‌شود روزه داران در طول روز کمتر احساس تشنگی کنند. با توجه به این‌که ساعات روزه داری ماه رمضان امسال در مقایسه با سال‌های گذشته بیشتر است ممکن است افراد تصور کنند خوردن آب زیاد در سحری موجب جلوگیری از تشنگی آنان در طول روز شود، اما این تصور اشتباه است.
وی با بیان این‌که این عمل باعث رقیق شدن شیره معده و در نتیجه نفخ و اختلال در هضم می‌شود، توصیه کرد: روزه داران میوه و سبزیجات را به دلیل داشتن املاح و فیبر زیاد در هنگام سحر مصرف کنند تا تشنگی بر آنان غلبه نکند.
این متخصص تغذیه تاکید کرد: همچنین مصرف میوه‌ها و سبزیجات باعث جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون و ترشح انسولین بالای بعد از آن می شود و قند موجود در میوه‌ها در بدن دیرتر از قندهای ساده جذب می‌شود و فرد دیرتر احساس گرسنگی خواهد کرد.
به گفته آزادبخت ، روزه داران سعی کنند مواد غذایی سرخ شده، پرچرب و شیرین و ادویه جات در سحری مصرف نکنند چون تشنگی را در طول روز را افزایش می دهد.
● نوشیدن آب زیاد هنگام افطار باعث اخلال در هضم غذا
یک متخصص تغذیه گفت: مصرف آب زیاد ‌به هنگام صرف افطار سبب اختلال در هضم مواد غذایی می‌شود.
مرتضی صفوی افزود: یکی از عادات غلط غذایی روزه‌داران این است که به دلیل تشنگی زیاد در هنگام شروع افطار آب سرد و نوشابه استفاده می‌کنند که توصیه می‌شود افراد روزه‌دار افطار خود را با کمی آب گرم یا چای آغاز کنند.
وی اضافه کرد: پس از آن می‌توانند از خرما یا کشمش استفاده کنند زیرا این دو باعث کنترل اشتها می‌شود و از زیاد خوردن به هنگام افطار ممانعت می‌کند و علاوه بر آن مصرف خرما در ماه مبارک رمضان در تنظیم قند خون بسیار مفید است.
این متخصص تغذیه گفت: توصیه می‌شود که در وعده افطار ۳ تا ۵ عدد خرما مصرف شود که خرما منبع خوبی از مواد مغذی، قند، فیبر و پتاسیم است و از مصرف بیش از حد خرما نیز مانند سایر شیرینی‌ها پرهیز شود.
صفوی افزود: توصیه می‌شود به جای مصرف انواع شیرینی‌ها مثل زولبیا و بامیه که فقط حاوی انرژی و فاقد مواد مغذی هستند،‌ از مواد غذایی طبیعی شیرین مثل خرما، ‌کشمش و انواع میوه استفاده شود که افراط در مصرف انواع شیرینی به هنگام افطار چاقی و اضافه وزن را به دنبال خواهد داشت.
وی گفت: مصرف آب زیاد ‌به هنگام صرف افطار باعث اختلال در هضم مواد غذایی می‌شود که بعد از صرف سحری نیز بسیاری از روزه داران از بیم تشنگی در طول روز به مقدار فراوان آب مصرف می‌کنند که کار درستی نیست.
این متخصص تغذیه افزود: توصیه می‌شود که در وعده‌های سحری و افطار از پرخوری، مصرف غذاهای چرب و سرخ کردنی و غذاهای حاوی مقادیر زیاد قندهای ساده مثل قند و شکر پرهیز شود و از نوشیدن بیش از اندازه چای در وعده سحری خودداری کنند چون چای باعث افزایش دفع ادرار و از دست رفتن نمک‌های معدنی که بدن شما در طول روز به آن احتیاج دارد، می‌شود.
صفوی گفت: توصیه می‌شود روزه‌داران از مصرف تنقلات زیاد در فاصله افطار تا سحر پرهیز کنند که این قبیل مواد دیر هضم هستند و باعث می‌شوند که به هنگام سحر به دلیل پر بودن معده میل به غذا کاهش پیدا کند.

۱۳۸۸

ماه رمضان فرصت مناسب برای ترک عادات غلط غذایی است

یک متخصص تغذیه گفت: ماه رمضان فرصت مناسب برای ترک عادات غلط غذایی است و افراد در این ماه از مصرف برخی از موادغذایی چرب‌، شور خودداری می‌کنند.
مرتضی صفوی در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی فارس، افزود: در طول ماه مبارک رمضان رژیم غذایی باید کاملاً ساده باشد و باید به گونه‌ای باشد که وزن افراد ثابت بماند نه کاهش و نه افزایش پیدا کند. افرادی که اضافه وزن دارند ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای تعدیل وزن آنها به شمار می‌آید.
وی گفت‌: به دلیل طولانی بودن ساعات روزه‌داری و نسبتاً کوتاه بودن زمان صرف غذا در طول شبانه روز لازم است برای وعده‌های سحر و افطار به سهل‌الهضم یا کند هضم بودن غذا دقت کنیم و استفاده از غذاهای سهل الهضم در افطار توصیه می‌شود.
این متخصص تغذیه افزود: از غذاهای سهل‌الهضم می‌توان حلیم بدون روغن، پوره سیب زمینی، انواع خورش یا خوراک کم چرب، خوراک گوشت کم چرب، ماهی که داخل فر به صورت کبابی تهیه شده باشد، انواع سوپ یا آش رقیق و کم چرب، تخم مرغ آب پز و فرنی نام برد.
صفوی گفت: از غذاهای کند هضم می‌توان آش رشته، حلیم یا روغن، غذاهای چرب، کتلت و کوکو، املت خرما، ماکارونی و شیر برنج را نام برد که پیشنهاد می‌شود از غذاهای پخته یا بخارپز استفاده شود و نمک زیادی به غذا اضافه نکنید.

وی افزود: غذاهای حاوی فیبر شامل انواع میوه و سبزی، نان تهیه شده از گندم کامل (سنگک) غلات دانه‌ها، نخود سبز پخته و کدو مسمایی، بلغور، اسفناج و سایر گیاهان مثل برگ چغندر (غنی از آهن)، میوه‌های با پوست، میوه‌های خشک به خصوص گلابی، آلو، انجیر بادام و غیره
رژیم غذایی باید به نسبت مناسبی از همه گروه‌های میوه‌ها، سبزی‌ها، گوشت، مرغ ماهی و نان، غلات و لبنیات باشد.
این متخصص تغذیه گفت: غذاهای سرخ کردنی برای سلامت مضر است و مصرف آنها باید محدود شود. مصرف این غذاها باعث سوء هاضمه سوزش معده و افزایش وزن می‌شود.
صفوی افزود: ماه مبارک رمضان فرصت مناسبی برای ترک برخی عادات غلط است. به عنوان نمونه همگان می‌دانند که مصرف سیگار برای سلامت مضر است و نه تنها سلامت خود فرد بلکه سلامت اطرافیان خود را نیز به مخاطره می‌اندازد. ماه مبارک رمضان که ماه اطاعت از امر خداوند و مقاومت در مقابل وسوسه‌های شیطانی است این فرصت را در اختیار افراد سیگاری قرار می‌دهد که مقدمه ترک دائم یا حتی موقت سیگار را فراهم کنند.

۱۳۸۸

مصرف زولبیا و بامیه باعث اختلال در متابولیک بدن می‌شود
یک متخصص تغذیه گفت: مصرف زولبیا و بامیه زیان‌آور است زیرا ترکیب این مواد که روغن، قند، نشاسته و مواد افزودنی است و روند متابولیکی بدن را دچار اختلال می‌کند.
مریم مراداف در گفت‌و‌گو با خبرنگار اجتماعی فارس، افزود: کسانی که سابقه بیماری‌های گوارشی، به خصوص زخم و خونریزی معده دارند بهتر است با نظر و تأیید پزشکشان اقدام به روزه‌داری کنند.
وی گفت: برای کاهش سردرد و افت قند خون مصرف یک منبع خوب و با کیفیت کربوهیدرات پیچیده در کنار سایر منابع مواد مغذی در وعده سحر باعث می‌شود. قند آرام آرام در طول روز وارد جریان خون ‌شود و مصرف یک منبع خوب قند ساده هنگام افطار می‌تواند بسیار کمک کننده باشد.
این متخصص تغذیه اضافه کرد: در کسانی که مبتلا به سوزش سر دل هستند. عدم مصرف حجم زیاد غذا در یک وعده (خصوصاً غذاهای پرچرب و سرخ شده)، عدم پوشیدن لباس‌های تنگ، ‌دراز نکشیدن حداقل تا نیم ساعت پس از صرف غذا و عدم مصرف مایعات زیاد همراه با غذا می‌تواند بسیار مفید باشد.
مراداف گفت: مصرف زولبیا و بامیه زیان‌آور است زیرا ترکیب این مواد که روغن، قند، نشاسته و مواد افزودنی است.‌ روند متابولیکی بدن را دچار اختلال می‌کند. زولبیا و بامیه حاوی چربی ترانس بوده که می‌تواند تصلب شرایین ایجاد کند.
وی ادامه داد: خرما علاوه بر داشتن قند طبیعی منبع بسیار خوب بسیاری از مواد مغذی دیگر مانند آهن و پتاسیم است و در عین رفع سریع افت قند خون عوارض خاصی هم بر جا نمی‌گذارد و بهترین ماده برای آغاز افطار است.
این متخصص تغذیه گفت: روزه‌داری برای بهبود وضعیت چربی‌های مختلف خون اثرات مثبت و مفیدی دارد و اگر روزه‌داری درست و مطلوب صورت پذیرد و همراه با افزایش مصرف غذا به خصوص غذاهای چرب نباشد می‌تواند باعث کاهش کلسترول و افزایش HDL‌ (کلسترول خوب) شود.
مراداف گفت: افزایش بعضی از فاکتورهای چربی خون مثل تری گلیسرید (TG) می‌تواند نه تنها بر اثر افزایش مصرف چربی‌ها، بلکه بر اثر افزایش دریافت کل کالری رژیم هم به وجود می‌آید. مثلاً افزایش شدید مصرف کربوهیدرات‌ها می‌تواند باعث افزایش TG شود.

پرهیز و امساکی که یک روزه‌دار واقعی در ماه مبارک رمضان دارد می‌تواند باعث کاهش چربی‌های بد خون و کاهش ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی و فشار خون شود.
وی ادامه داد: تحقیقات انجام شده روزه‌داری اثرات مفیدی بر بسیاری از بیماری‌ها را از جمله دیابت، ام‌اس، فشار خون و بعضی از انواع بیماری‌های قلبی، عروقی و گوارشی می‌شود.